AI και Cinema - Πραγματικότητα και Φαντασία

Είτε όταν έχει τη μορφή ενός υπάκουου εργαλείου, είτε όταν ασκεί εξουσία και προκαλεί φόνους, ο AI πράκτορας παρουσιάζεται στο κινηματογραφικό πανί, σαν προέκταση του ανθρώπου, σαν εξέλιξη ή σαν σκοτεινή του πλευρά.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο HAL χρωστάει το όνομα του στην IBM και το Matrix (με αρκετά βέβαια στοιχεία από τον Νευρομάντη του Gibson), έχει πολλά φιλοσοφικά και κοινωνικά στοιχεία πέρα από την ίδια την τεχνολογία.

Με το πέρασμα των χρόνων τα δημιουργήματα έγιναν πιο ανθρώπινα και πιο φιλοσοφημένα και ο κίνδυνος μοιάζει να είναι περισσότερο ο άνθρωπος, παρά η τεχνολογία. Στον κινηματογράφο, τα δημιουργήματα τεχνητής νοημοσύνης μέχρι προσφάτως είχαν σαν κύριο χαρακτηριστικό τους την ψυχρή ουτοπιστική τελειότητα τους. Στη συνέχεια όμως η πρσωπικότητα και το χιούμορ πήραν τον πρώτο ρόλο στην επιλογή ενός Α.I. χαρακτήρα.

Οι ταινίες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι παρόλο που το πορτραίτο της AI δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά παρόλη την έρευνα και την δημοσιότητα των τελευταίων 35 ετών, είναι αρκετά έντονη η προσπάθεια να απαντηθούν καίρια υπαρξιακά και κοινωνικά ανθρώπινα ερωτήματα μέσω των AI. Την τελευταία δεκαετία λοιπόν η Τεχνητή Νοημοσύνη φαίνεται να κάνει την εμφάνιση της ουσιαστικότερα μέσα στις σχετικές ταινίες. Λίγο το Internet, η πρσόσβαση στην πληροφορία και η διάδοση τεχνολογικών όρων, λίγο η ανάγκη του Sci-fi κοινού για κάτι περισσότερο, το AI θεωρείται δεδομένη τεχνολογία για μία ταινία επιστημονικής φαντασίας.

Πόσο μακρυα βρίσκεται άραγε η τεχνολογία, από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας? Θα δημιουργηθούν άραγε ο αξιαγάπητος DARYL και ο David, το έξυπνο ανθρωποειδές του Spielberg(AI-Artificial Intelligence)? Θα καταφέρουν άραγε τα ρομπότ να εξελίσσονται, να αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα συναισθήματα, να θυμώνουν, να δίνουν αγάπη? Πόσο μακριά είναι το μέλλον τελικά και κατά πόσο η κινηματογραφική φαντασία μπορεί να αγγίξει την πραγματικότητα?

"Μέσα στις επόμενες δεκαετίες", απαντούν ένθερμα οι φουτουριστές, ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα αποκαλύψει τα μυστικά του και θα μας επιτρέψει να τον αντιγράψουμε. Ποτέ, απαντούν οι σκεπτικιστές, τονίζοντας ότι οι υπολογιστές δεν είναι σε θέση ακόμη να σκεφτούν , πόσο μάλλον να νιώσουν. ¨δεν αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα καθόλου¨, υποστηρίζει ο καθηγητής Jim Waldo στο πανεπιστήμιο του Harvard, ¨είναι ότι πιο δύσκολο θα προσπαθούσαμε να μοντελοποιήσουμε σε έναν υπολογιστή¨.

Ο Marvin Minsky του MIT και ένας από τους πρωτοπόρους της Τεχνητής Νοημοσύνης, υποστηρίζει ότι τα συναισθήματα δεν είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους αρχιτέκτονες Τεχνητής Νοημοσύνης, απλά είναι ένας διαφορετικός τρόπος σκέψεις και ότι η πραγματική δυσκολία είναι στο να καταφέρουν να δώσουν στους υπολογιστές κοινή λογική ή έστω χαρακτηριστικά της.

Και όμώς ο Rodney Brooks, του ίδιου ινστιτούτου ελπίζει ότι μία από τις δημιουργίες του ο COG, θα είναι σε θέση να μαθαίνει όπως ένα βρέφος, διαμέσου πειραματισμών. ’λλωστε ο Haley Joel Osment, ο οποίος υποδύεται τον David στην ταινία ΑΙ είχε έρθει σε επαφή με τον COG, πριν τα γυρίσματα της ταινίας. Αλλωστε ο Aibo, το μικρο γκρίζο μηχανικό σκυλάκι της Sony, ακολουθεί εντολές,αναγνωρίζει τον κύριο του και μαθαίνει να κυνηγάει μπάλες. Εν τω μεταξύ στο ΜΙΤ, τελειοποιούν και τον Kismet, ο οποίος αντιδρά στα ανθρώπινα ερεθίσματα σαν ένα πραγματικό κατοικίδιο (όχι βέβαια τόσο κοντά όσο ο teddy bear και τα supertoys στην ταινία AI) και ήδη προσωπικότητες όπως ο Bill Joy, επιστήμονας της Sun Microsystems και αρθρογράφος στο περιοδικό Wired, τονίζει τους κινδύνους αυτής της τεχνολογίας, σημειώνοντας ότι πρώτα θα ενδιαφερθεί ο στρατός και πολύ αργότερα οι εταιρίες παιχνιδιών για αυτές τις εφαρμογές.

Πάντως υπάρχουν πολύ πιο πρακτικά προβλήματα πριν καταφέρουμε να φτάσουμε στοεπίπεδο του David, HAL ή των ανδροειδών του Blade Runner και ένα από αυτά είναι η δυνατότητα αντίληψης και κατανόησης της ανθρώπινης ομιλίας. Στα εργαστήρια του ΜΙΤ αναπτύσσονται ρομπότ που μπορούν να περπατούν και να τρέχουν ενώ το Oxygen Project , δημιουργεί «έξυπνα» περιβάλλοντα.

Ο ίδιος ο Minsky προβλέπει έναν κόσμο που θα έχει κυριευτεί από υπολογιστές,αυτό βεβαια που δεν μας αποκαλύπτει είναι με ποια μορφή. Θα έχει άραγε την στυγνή μορφή ενός απρόσωπου Matrix, την ψυχρή εκτελεστική μορφή των αρμάτων μάχης στα Star Wars ή τα ανθρωποειδή του Blade Runner θα δώσουν ένα τέλος στον κόσμο όπως τον ξέρουμε. Μήπως όμως θα πρέπει να το δούμε πιο αλληγορικά, προβλέποντας μια κατάκτηση εκ των έσω, μια πιο ύπουλη εξόντωση του ανθρωπίνου είδους και να στραφούμε στο Smart House του 1999.

Λιγότερο υπερβολικός στις δηλώσεις του, ο Pollack υποστηρίζει ότι ναι, τα ρομπότ θα περπατάνε μέχρι το 2301 ανάμεσά μας, αλλά και αυτό μονάχα με την μίμηση εξωτερικών μας αντιδράσεων, τονίζοντας ότι η ανθρωπόμορφη και μη τεχνητή νοημοσύνη όπως αναπαρίσταται στις ταινίες απέχει αιώνες από την τεχνολογική πραγματικότητα. Ήδη οι εταιρίες λογισμικού προσπαθούν να δημιουργήσουν προγράμματα ανώτερης προσομοιώσεις ώστε να ξεγελούν το ανθρώπινο μυαλό.

Ουσιαστικά, η ερώτηση δεν θα έπρεπε να είναι το πότε θα δούμε σκηνές από τις αγαπημένες μας ταινίες να γίνονται πραγματικότητα, αλλά το εάν θα τις δούμε και σε αυτό το επίπεδο όπως είδαμε οι γνώμες διίστανται. Το σίγουρο είναι όμως, ότι η τεχνολογία τόσο με τη μορφή υπολογιστικής δύναμης, όσο και στο επίπεδο της γενετικής και της νανοτεχνολογίας, έχει ακόμη πολλούς άσσους και πολλούς δαίμονες. Η τέχνη όπως πάντα, πρόλαβε και σκιαγράφησε κάποιους, προέβλεψε αρκετούς και άλλες φορές ξεπέρασε τις δυνατότητες της πραγματικότητας για να περάσει τα μηνύματα της και να κατορθώσει τους δικούς της στόχους.

Πηγές:

• "Artificial Intelligence", David B. Leake Indiana University, Van Nostrand Scientific Encyclopedia, Ninth Edition, Wiley, New York, 2002
  
  
• "AI's Greatest Trends and Controversies", IEEE Intelligent Systems, January/February 2000
  
  
• "Artificial Intelligence, What works and What doesn't", Frederich Hayes-Roth, AAAI California 1997
  
• "Fact, fiction and AI", George Pendle, The Times, March 17 2000